2016 yılının başından 2019 yılının sonuna kadar geçen dört yıllık sürede azami yüklü ağırlığı 16 tonun üzerindeki ağır kamyon pazarı Türkiye’de tarihinde hiç görülmemiş bir küçülme yaşadı. İçinde bir adet kriz yılını da içeren beş yıllık dönemlerde bu pazarın son 15-20 yıldaki ortalama büyüklüğü yılda 30 bin adet dolaylarındaydı. Ağır kamyon pazarı 2016’da, sözünü ettiğimiz 30 bin adetlik ortalamaya göre neredeyse yüzde 40 daralarak, 18 binli adetlere gerilemişti. 2017 yılında da pazar 18 binli adetlerde kalmış, tarihinde ilk defa “iki yıl üst üste” ortalamanın fazlasıyla altında düşük bir seyir izlemişti. “Üç yıl üst üste kötü gidiş olmaz, ağır kamyon pazarı 2018’de toparlanır.” diye umut edilirken, pazar 2016 ve 2017 büyüklüğüne göre neredeyse yine bir yüzde 40 kadar daha küçülerek ve 2018 yılını 11 binli adetlerle kapatarak ortalama büyüklüğünün beşte ikisine kadar düşmüştü. Ne yazık ki 2019 yılı Türkiye ağır kamyon pazarının daha da dibe vurduğu bir yıl oldu. Geçtiğimiz yıl ülkemizde 16 tonun üzerinde ancak 7 bin 300 adet kamyon ve çekici satışı gerçekleşti. Bu da 30 bin adetlik ortalama pazar büyüklüğünün dörtte biri anlamına geliyordu. Türkiye bu kadar düşük toplam satışlı bir ağır kamyon pazarını son olarak, neredeyse 20 yıl önce, 2001 iktisadi bunalımında yaşamıştı. Üstelik bu pazar hiçbir zaman dört yıl üst üste kötü gitmemiş, hatta gittikçe de kötüleşmemişti. Yıllık 30 bin adetlik bir ortalama satış üzerinden dört yılda 120 bin adet ağır kamyon satılması olağan olan bir pazarda 2016-2019 arasındaki dört yılda, azami yüklü ağırlığı 16 tonun üzerinde, yalnızca aşağı yukarı 55 binin adet kamyon satılabilmişti. Bu da Türkiye ağır kamyon pazarında neredeyse 65 bin adetlik bir ertelenmiş talep biriktiği anlamına geliyor ve 2020 yılına nihayet biraz daha umutla bakılmasına vesile oluyordu. Nitekim 2020 yılı Türkiye otomotiv pazarında 2019 yılına göre çok daha iyi başladı ve iyice de gidiyordu. Ağır kamyon pazarındaki satışlar da geçtiğimiz yıla göre daha yüksekti. Tahminlerin iyimserliğine bağlı olarak 2020 yılında 2019 yılına kıyasla ağır kamyon satışlarının yüzde 50’ye kadar daha yüksek gerçekleşebileceği konuşuluyordu.
IVECO Türkiye olarak siz de şubat ayında Antalya’da düzenlediğiniz bir tanıtımla ağır kamyon pazarındaki yepyeni ürünleriniz IVECO S-WAY ile IVECO X-WAY’i Türkiye pazarına sunarak 2020 yılına oldukça hızlı ve iddialı bir giriş yapmıştınız. Ancak belki yüz yılda bir yaşanabilecek bir bela olan küresel virus salgını tüm dünyayı altüst eti ve salgın mart ayı ortalarında Türkiye’de de etkisini gösterdi. Yitirdiğimiz birçok canın üstüne Türkiye ekonomisi de salgından olumsuz etkilendi ve ancak yeni yeni kendine gelmeye başladı. Yine de salgının etkisinin en yüksek biçimde hissedildiği mart, nisan, mayıs aylarında canla başla çaba harcayan sağlık çalışanlarımızın yanı sıra kamyonların tekerlekleri de hep döndü ve başta ilaç, tıbbi donanım ve yiyecek-içecek taşımak olmak üzere tüm Türkiye’ye hizmet vermeyi sürdürdüler.
Bu bağlamda Covid-19 küresel salgın süreci Türkiye ticari taşıt pazarını ve dolayısıyla IVECO Türkiye’yi nasıl etkiledi? 2020 yılının ilk yarısında pazar nasıl bir seyir izledi? IVECO Türkiye bu altı aylık dönemi nasıl geçirdi? Satış ve pazar payı beklentileriniz beklediğiniz gibi gerçekleşti mi? Bu sorumuzu söyleşimizin bu başlangıç aşamasında genel olarak değerlendirebilirseniz çok seviniriz. Söyleşinin ilerleyen bölümlerinde ağır kamyon pazarını, orta ve hafif kamyon pazarını ve hafif ticari taşıt pazarını ayrı ayrı değerlendirmenizden de memnunluk duyarız.
Aslında 2020 gayet iyi başlamıştı. Bekleyen talepler gündeme geliyordu. Grafikler ufak ufak yukarıya doğru çıkmaya başlamıştı. Derken pandemi dengeleri değiştirdi. Hemen Avrupa’dan aldığımız verilerle kendi ülkemizdeki durumu analiz edip kötü, orta ve iyi senaryolar oluşturduk ve aksiyon planları belirledik. Geçen yılın son çeyreğindeki bütçe dönemine girmişiz gibi mart ayını yoğun bir çalışma programı ile geçirdik. Yeni bir yıla başlarken stoğunuz bellidir, üretim planınız bellidir, satış adediniz bellidir. Tüm bunları mart ayının sonunda yeniden belirledik. Herşeye yeniden başladık. Bu senenin 1 Nisan’ı, sanki 1 Ocak idi.
İyi ki de bunları yapmışız. Mayıs ve haziran aylarının ardından temmuz ayında da pazar arttı. Avrupa ile yaptığımız toplantılarda Avrupa’nın çok ilerisinde olduğumuzu gördük. Bekleyen talep “Artık yeter!” dedi. Ocak, şubat ve mart aylarında işler iyiydi, tekerler döndü, faturalar kesildi. Kur ve faiz nedeniyle faturalar 120, 150 günlük vadelerle düzenlenebildi. Mart sonunda, nisan ve mayıs aylarında durulmalar başladı; pandemi kuralları ve önlemleri nedeniyle tekerler pek dönmedi. Sadece ilaç ve gıda gibi acil ihtiyaçlar için taşımacılık yapıldı. Yaz başında bir yandan nakliyecilerin ocak, şubat ve mart aylarında kestiği faturaların nakitleri hesaplara geçti; bir yandan da düşen mazot fiyatları ile nakliyeciler maliyetten tasarruf yaptılar. Yüzde 17, 18 civarında seyreden yıllık faiz oranları yüzde 9’lara, 10’lara düştü. Faizler düşünce ikinci el fiyatları arttı ve nakliyeciler için bir fırsat doğdu. Mallarını nakite çok iyi fiyattan döndürür hale geldiler. Faiz maliyeti de düştü. Dolayısıyla yatırım yapmak için tam zamanıydı. Zaten bekleyen bir talep de vardı. Ve “Bugün yatırım yapmayacağım da ne zaman yapacağım?” dediler. Genel olarak yılın ilk yarısında pazarda bunlar yaşandı.
Diğer yandan tabii ki tüm dünyayı altüst eden bu salgından neredeyse her sektör gibi bizler de olumsuz etkilendik. Sağlık çalışanlarımızın özverili çabalarının yanında sizin vasıtanızla nakliye sektörünün sürece katkılarının bir kez daha altını çizmek isterim. Zincirleme etki ile birbirine bağlı sektörler arasında yer alan nakliyeciler ve onların araçlarına hizmet veren servislerimiz de “Araçlar yürüsün ve ürünler zamanında yerine ulaşsın!” adına büyük özverilerde bulundular. Bu zorlu süreçte sektörümüzün üstüne düşen görevi layığı ile yerine getirdiğini düşünüyorum. IVECO Türkiye olarak teşkilatımız çok tecrübeli ve taşımacılık sektörüne çok uzun yıllardır hizmet veriyoruz. Bu zorlu süreçten güçlenerek çıkacağımıza inancımız tamdır. Nedenine gelince, Türkiye’de müşterilerimize çok geniş bir ürün yelpazesi sunuyoruz. Biz, IVECO Türkiye olarak 3,5 ton ve üstü kamyonet ve kamyon pazarında varlık gösteriyoruz. Bu pazar geçen yıl 28 bin adetle kapandı; oysa 2015 yılında 88 bin adet seviyesine ulaşmıştı. Son 20 yılın ortalaması ise 60 bin adet. Bu da bu pazarın doğal boyutudur. 2019 yılı pazarı için son 20 yılda yaşadığımız en düşük pazar diyebiliriz. Türkiye dinamik bir ülke, 2001 yılında 67 milyon olan nüfus bugün 84 milyona ulaştı. 20 sene önce mülteciler de yoktu. Bugün 84 milyona ilaveten 5 milyon da mülteci var. Bunlar da ekonomik faaliyete dahil; kamyonlarımız bunlar için de hizmet veriyor. Özetle, 2018 ve 2019 yıllarında dibe vuran pazarın bu yıl zaten toparlanmaya başlayacağını bekliyorduk. Tabii özellikle nisan ve mayıs aylarında bu toparlanmaya ara verildi; ama pazar bıraktığımız yerden canlanmaya devam ediyor.
O zaman “Şu anda Türkiye pazarına yeterli sayıda ticari taşıt sunulamamasının nedeni, artan taleptir.” diyebilir miyiz?
Evet, şu anda arzda pandemiden kaynaklı sorunlar olduğu için talep arzdan çok daha yüksek seyrediyor. Üretim, “Hemen fişi tak, kaldığın yerden devam et.” şeklinde olmuyor ne yazık ki.
Fabrika kapamak kolay; ama açmak için çok enerji harcamak gerekiyor. Şu anda kapasite geçen aya göre çok çok yükseldi. Her ay daha da normalleşiyor. Diğer yandan tedarik zinciri de artık sorun olmaktan çıktı. Bir ara gemi bulmakta zorlanıyorduk. İtalya ve İspanya’daki fabrikalarımız “eski normal”e geri döndü. Orta sınıf kamyonlarımızın üretildiği İtalya Brescia fabrikamızda bir günü “Türkiye Günü”, ağır kamyonlarımızın üretildiği İspanya Madrid fabrikamızda ise iki günü “Türkiye Günü” ilan ettik. Yani bu Türkiye günlerinde fabrikada üretilen bütün araçlar sadece Türkiye için üretiliyor. Merkez ofis ile çok yakın temasta çalışıyoruz. Onlar da bize büyük destek oluyorlar bu konuda. Normalde fabrikaların üretim planları açısından bu kadar esnek olmalarını beklemezsiniz. Biz bu dönemde pazara uyum gösteren fabrikalarımız olduğunu da keşfettik. Avrupa kırılırken, Asya’da sorunlar varken, bütün pazarlar düşerken Türkiye ticari taşıt pazarı büyüyor. Doğal olarak da bu büyümeyi beslemek gerekiyor. Biz de IVECO Türkiye olarak üzerimize düşeni yaptık ve tabii ki birtakım başarılar gösterdik. Üretime girdiğimiz ve henüz üretime girmemiş, yani üretime kaydettirdiğimiz, araçları planlı bir şekilde sattık. Mesela şu anda iki gemimiz yolda. Ağır vasıtaların hepsi satıldı. Müşteriler araçlarını bekliyor. Ağustos ayının siparişlerini iki ay önce evden çalıştığımız dönemde vermiştik. Şu anda ekim sonuna kadar üretime girdiğimiz tüm araçların müşterisi hazır. Bütün sözleşmeler yapılmış, kaparolar alınmış durumda.
2020 yılının ikinci yarısına ilişkin olarak genel görüşleriniz, pazar öngörüleriniz ve IVECO Türkiye özelindeki değerlendirmeleriniz nelerdir? Her şeye rağmen, 2020 yılının Türkiye ticari taşıt pazarı ve IVECO Türkiye açısından 2019 yılına göre daha iyi sonuçlanacağını düşünüyor musunuz?
2020 yılı ticari taşıt pazarı için 2019 yılından daha iyi bir yıl olacak. Pandemi sürecinde kaybedilen pazar geri gelmeye başladı. Önemli bir siyasi kriz ya da kur krizi olmaz ise bu yıl pazarın geçen yılın en az yüzde 15 üzerinde gerçekleşmesi işten bile değil; çünkü son iki yıldır ötelenen yenileme talebi geri geliyor. Daha önce de belirttiğim gibi dizeldeki birim fiyatın yılbaşına göre daha iyi durumda olması pandemi öncesinde maliyette tasarruf yapılmasını sağladı. Nakit artışı, yatırıma teşviği hızlandırdı.
O zaman 2020’yi güzel kapatacağız gibi görünüyor. Sizce pazar büyüklüğü ne olur?
Toplam pazarın 35 bin adet civarında olacağını öngörüyoruz. “Bunun 10 bin adedini ağır kamyonlar, 3 bin 500 adedini orta ve hafif kamyonlar ve 21 bin 500 adedini de 3.5 ile 6 ton arasındaki hafif ticari taşıtlar oluşturacak.” düşüncesindeyiz. Biz buralara 27-28 binlerden geldik. Ağır kamyon pazarı geçen yıl yaklaşık 7 bin 400 adet idi. Bu pazarın bu yıl 10 bin adedin altına düşmeyeceğini düşünüyoruz. Müşteri dağılımına baktığımızda küçükler de yatırım yapıyor büyükler de. “Yalnızca büyükler yatırım yapıyor, krizden büyükler çıkacak.” gibi bir durum yok ortada. Herkes yatırım yapıyor. Üç segmentte de geçerli bu. IVECO Türkiye olarak müşterilerimizin çoğunluğunu bireysel müşteriler oluşturuyor; ama filo müşterilerimiz de artmaya başladı. Onlar da tabii ki değişimi fırsat olarak görüyorlar. Şu anda her şey iyi gidiyor. Temennimiz, büyük ekonomik dalgalanmalar olmaması ve bu talebe karşılık verebilmek. Bu sektör uzun zamandır taze, derin bir soluğa ihtiyaç duyuyordu. Çok diyet yaptık. Sektörün de artık yenilenmeye ihtiyacı var; çünkü eskiyen araçlar maliyeti yükseltiyor. Diğer yandan teknoloji de gelişiyor. Bu bağlamda biz 2020’ye olumlu bakıyoruz. “Bu seneyi iyi kapatacağız.” diye düşünüyoruz.
Peki, IVECO’nun Türkiye pazarındaki konumu da geçen yıla göre daha iyi olacak mı?
Hedefimiz bu. Şu anda da gayet iyi gidiyoruz. Pandemiden dolayı bankalar da çok esnek davranmaya başladı. Hükümetin de aldığı birtakım önlemler vardı. Aset rasyolarını yükseltti; doğal olarak kredi verme zorunda bıraktı bankaları. Biz, 13 Nisan’dan bu yana tüm segmentlerde 6 ay ödemesiz kampanya çıkıyoruz tüm bankalarla. “Nisanda al, altı ay sonra öde.” dedik; sonra “Mayısta al, aralığa öde.” ile devam ettik. Şu andaki mottomuz ise, “Şimdi al, 2021’e öde.”. Üç aydır aynı kampanyayı sürekli katkı payı sağlayarak devam ettiriyoruz. Ve bu tam pandemiye uygun bir kampanya oldu; çünkü şu dönem insanların işini devam ettirme, idame ettirme dönemi. Hız yapmaları gereken noktada “Aidat ödemeyin, taksit ödemeyin, işinize yoğunlaşın.” diyoruz. 2021’de inşallah ikinci dalga olmayacak, yeni normal bizim bildiğimiz normale dönecek ve düzene gireceğiz. Biz de müşterimize “Sen taksidini o zaman öde.” diyoruz. Bu da bizim için bir avantaj oldu; tüm teşkilata ve satış ekibine bir ivme kazandırdı. Satıcıya müşteriyle konuşması için bir neden vermeniz gerekiyordu. Yeni ürün bir nedendir. Finansman bir nedendir. Zira müşterinin kapısını çalıp içeri giremedik. O dönemde telefonla ve dijital ortamda görüşmeler sağlandı. Biz Akdeniz insanı olduğumuz için yüz yüze görüşmeden satış bizim için tatminkar olmuyor; ama buna da alıştık. Eldeki bütün CRM kayıtlarını çıkardık; hepsini paylaştırdık; “Hangi segmentlerde, hangi illerde nasıl yürüyeceğiz?” diye yeni hedefler belirledik. Bölge müdürleri tarafından günlük olarak müşteri telefonla arama sayıları toplandı, grafiklendi. Müşterilerin banka tercihlerini takip eder olduk. Kampanyadan yararlanma oranlarını yakalamaya çalıştık. Açıkçası kendi çabamızla sürekli analiz yapıp tepkiyi ölçmeye baktık. “Müşterinin bu dönemdeki tepkisi nasıl?” diye senaryolar ürettik. Şirket içi online toplantılar yaptık. Her hafta iki bayimiz ile düzenli toplantılar gerçekleştirdik. Onlara elimizden geldiği kadar destek olmaya çalıştık.
Bayileriniz bu olağanüstü dönemin ardından toparlanabildi mi?
Evet, toparlandılar. Biz bir aileyiz; onlar bizim ortağımız. İyi günde de kötü günde de birlikteyiz. Biz onlara destek olduk, onlar da bize destek oldular. Bayi teşkilatımız çok uzun yıllardır var. Karşılıklı anlayış çerçevesinde bu zor günleri gayet iyi atlattık, bundan sonrasını da atlatacağız. Pandemi süreci henüz bitmedi ne yazık ki; ama nisan ve mayıs aylarını karşılıklı görüşerek, iletişimi hiç kaybetmeden atlatmayı başardık.
IVECO, uzun yol ağır yük taşımacılığı için baştan aşağı yeniden tasarladığı yeni uzun yol çekicisi ve kamyonu S-WAY’den tüm ülke pazarlarında çok şey bekliyor, tabii ki Türkiye’de de. S-WAY’in Antalya’daki tanıtımından bu yana geçen yaklaşık 6 aylık süre zarfında Türk müşteriler S-WAY’i nasıl karşıladı? S-WAY, Türk nakliyecisi tarafından beğenildi mi? IVECO S-WAY’in satış ve sipariş adetleri IVECO Türkiye’nin beklentisini karşıladı mı?
S-WAY ile uzun yol çekicimiz 12 yıl aradan sonra tamamen yenilenmiş oldu. Biz de S-WAY’in Türkiye lansmanını pandemi öncesinde gerçekleştirmiştik. İyi ki de gerçekleştirmişiz, çünkü IVECO S-WAY bize büyük bir heyecan ve güç verdi. Yeni çekicimiz S-WAY’e ilişkin olarak müşterilerden aldığımız izlenimler, geri dönüşler çok çok iyi. Araç sattığımız müşterileri teker teker aradık; araçtan memnunlar. Şu ana kadar tek bir müşteri bile “Araçtan memnun değilim.” demedi. Yeni kabin tamamen sürücü odaklı olarak tasarlandı; ergonomisi çok başarılı ve konforlu bir kabin.
Türkiye gibi trafik kazası oranlarının yüksek olduğu bir ülkede yeni çekicimiz S-WAY’in fren mesafesinin kısalmış olması ve kabinin sağlamlığı da çok önemli. Kabin ECE R29.03 kabin çarpışma standartları ile uyumlu mekanik direnç ile yüksek pasif güvenliğe sahip. Ek olarak ön aksa yapılan bir iyileştirme ile fren mesafesi yüzde 15 kısaltılarak genel güvenlik geliştirildi.
En büyük sıkıntımız, pandemi sürecinde araç tedariğinde yaşadığımız sorunlar oldu. Bu sorunları da aşıyoruz; eylül ayı gibi elimizde yeterli araç olacak. S-WAY Avrupa’da da çok beğenildi, Madrid fabrikası şu anda siparişleri karşılamakta zorlanıyor. Yeni IVECO S-WAY ile ileriye dönük teslimatlı çok sipariş alıyoruz. Bazı özel projelerde terzi usulü, işe uygun araç düzenleyip müşterilerimize kendi projelerinde avantaj yaratacak “Toplam İş Çözümleri” de sunmaya başladık.
Bu yeni model ile IVECO’nun ağır vasıtada çok kısa zamanda çok iyi yerlere geleceğini biz söylemiyoruz, müşterilerimiz söylüyor. S-WAY ile Türkiye ağır vasıta pazarındaki müşterilerimiz çok büyük değişimler görecekler. IVECO, doğal gazlı uzun yol çekicilerinde Avrupa’nın ve dünyanın öncü markalarından olageldi. Nitekim CNG’li (Sıkıştırılmış Doğal Gazlı) kamyon ve çekici teslimatları sonrasında, karayollarında kullanılabilir LNG’li (Sıvılaştırılmış Doğal Gazlı) kamyon ve çekicileri de ilk kez IVECO teslim etti 2018 yılında. Bu sene de artan sayıda teslimat ile LNG’li kamyonlar ve çekiciler hem dünyada hem de Türkiye’de sektörümüzdeki yerini alıyor. Sonrasında elektrikli ve hidrojen yakıt hücreli teknolojiler peşi sıra gelecekler. Önemli olan dünyadaki en yeni teknolojiyi burada da ilk lansmanından itibaren getirip Türkiye’deki müşterilerimizin hizmetine sunmak, sunabilmek. IVECO Türkiye, yenilikçi teknolojileri sayesinde müşterilerine ek faydalar ve kârlar sağlayan ticari taşıtlar üreten IVECO’nun tüm bu yepyeni, yenilikçi ürünlerini Türk tüketicisinin hizmetine dünya ile eşzamanlı veya neredeyse eşzamanlı olarak sunmayı kendisine ilke edinmiş durumda.
IVECO S-WAY’in ürün atılımı konusunda göstermiş olduğu başarı, Türkiye’deki satış adetlerimize de yansımış durumda. Bu adetler bizi pazar payı itibariyle geçen seneden daha yukarıya götürür. Bu yıl, çekici pazarında geçen yıla kıyasla yüzde 40-45 daha fazla pazar payı elde edebileceğimizi düşünüyoruz. Şu anda da öyle gidiyoruz.
Türkiye ağır kamyon (azami yüklü ağırlığı 16 ton üzeri) pazarını 2020’nin ilk altı ayı itibariyle hem genelde hem de IVECO Türkiye açısından değerlendirebilir misiniz? Ağır kamyon pazarı sizce 2020’yi nasıl kapatır? IVECO Türkiye bu pazarda 2020’de nasıl bir sonuç elde etmeyi öngörüyor?
16 ton ve üzeri ağır kamyon pazarı 2020’nin ilk altı ayında 4 bin 800 adet olarak gerçekleşti. Bu, pandemiye rağmen iyi bir adet ve bu yıl pazarın 11 bin adet ile kapanabileceğine işaret ediyor. Bizim öngörümüz Eurocargo, S-WAY, X-WAY ve Trakker ile bu pazarda yüzde 5 paya sahip olmak.
IVECO, dizel motorlu ticari taşıtlara seçenek oluşturan güç üretim ve aktarım sistemli ticari taşıtlar konusunda hem Avrupa’nın hem de dünyanın öncü, başarılı markalarından biri. Dağıtım kamyonu olsun, uzun yol çekicisi olsun, otobüs olsun, minibüs olsun, van olsun, kamyonet olsun Iveco’nun dizel motorların yanı sıra doğal gazlı, elektrikli motorlarla çalışan ticari taşıtlarının bulunmadığı bir ürün alanı neredeyse yok. Nitekim S-WAY’in selefi Stralis’te dizel motorlu sürümlere seçenek olarak sunulan doğal gazlı Stralis NP (Natural Power) sürümü de vardı. Dolayısıyla IVECO’nun bu çeşitliliği müşterilerine S-WAY’de de sunarak doğal gazlı ticari taşıtlar konusundaki iddiasını uzun yol çekicisi alanında da sürdürüyor olmasına hiç şaşırmadık. Zaten siz de IVECO Türkiye olarak Antalya’daki tanıtımda sıvılaştırılmış doğal gaz LNG ile çalışan S-WAY’lerin satışına hemen başladığınızı ve başlar başlamaz da sekiz adetlik bir sipariş aldığınızı duyurmuştunuz. Bu konuda gerek sizin tarafınızda gerekse dolum istasyonu yatırımı gibi altyapı yatırımlarına yönelik olumlu gelişmeler söz konusu mu? Türk nakliyecisi ve lojistikçisi doğal gazlı IVECO’ları benimsedi mi? Bu konuda orta ve uzun vadede Türkiye pazarından neler bekliyorsunuz?
Biz doğal gazlı kamyonları daha önceki yıllarda da sattık. Bolu Belediyesi’ne verdiğimiz CNG’li kamyonlar aradan 10 yıl geçmesine rağmen sorunsuz çalışıyor. Türkiye’de LNG ile çalışan kamyonların satışını da ilk biz gerçekleştirdik. Yeni S-WAY serisinde de Türkiye’de siparişi alınan ilk çekici dizel değil, LNG’li bir çekiciydi. CNG veya LNG’li çekici ve kamyonların en büyük avantajlarından biri çevre dostu olmaları ve benzin motorlu taşıtlar kadar sessiz çalışmaları. Tabii kullanıcı ya da filo sahibi, ilk önce işin fizibilitesine ve kârlılığına bakıyor. LNG ve dizel fiyatlarının arasındaki makas LNG lehine açıldığı zaman LNG’nin getirisi artıyor, aksi olunca azalıyor. Türkiye’de dizel fiyatlarının düşmesi ve LNG metreküp fiyatının sabit kalması nedeniyle aradaki makasın daralması LNG’li araçların Toplam Sahiplik Maliyeti’ni (TCO) olumsuz yönde etkiliyordu. Yani Toplam Sahiplik Maliyeti (TCO) hesaplaması verimsiz çıkabiliyordu. Fakat son dönemde BOTAŞ, LNG fiyatını geri çekti. Şu anda aradaki fark yüzde 35’lerde. Biz dördüncü çeyrekte aradaki farkın yüzde 45’e çıkacağını öngörüyoruz. O zaman da LNG’ye hiç düşünülmeden yatırım yapılır. Zaten küreselde de ortağımız olan Shell’in yanı sıra İpragaz ve OMV gibi şirketlerle de sürekli görüşme halindeyiz. Üç, dört ay önce makasın dar olması nedeniyle LNG nadasa bırakılmıştı. Son üç ayda tüm markalarda bir LNG merakı başladı. Şu anda gaz dağıtıcıları Toplam Sahiplik Maliyeti’ni (TCO) güncelliyorlar, yapacakları yatırımlarla ilgili bilgi veriyorlar, bizden de Avrupa ile ilgili bilgi alıyorlar. Biz 2018 yılında 10 civarında büyük holdinge demo aktivitesi yaptık. Onlar geri dönmeye başladılar. Bizden S-WAY broşürü istiyorlar. Online araç tanıtımı yapıyoruz. Eğer şartlar böyle giderse yatırıma başlayacak holdingler. Artık LNG istasyonları da açıldı. Çekicinize gidip LNG alabiliyorsunuz. Doğal gaz dolum istasyonu eksikliği CNG’li, LNG’li çekici ve kamyonların satışını engelleyebiliyordu. Şimdi Shell’in Kocaeli’ndeki istasyonunda LNG dolumu yapabiliyorsunuz. Shell’in de bizim gibi uzun vadeli planları var. Biz bu işe kısa vadeli değil, uzun vadeli bakıyoruz; bu işin sürdürülebilir olmasını istiyoruz. Türkiye’de LNG konusunda bizim kadar bilgili başka bir marka yok. LNG uzun yolda dizele ciddi bir seçenek. Türkiye’ye bir demo çekici getirdik. Bu çekicimizi teste alıp kullananlar LNG’nin sağladığı avantajları bizzat deneyimleyecekler ve anlayacaklar. Stralis serisinde LNG’li midilli çekici sunulmuyordu. S-WAY serisi ile birlikte artık LNG’li midilli çekici de var. Nitekim geçenlerde önemli bir uluslararası nakliyeci bizden LNG’li midilli çekici teklifi istedi.
Diğer yandan Avrupa’da doğal gazlı araçlar için devletlerin uyguladığı teşvikler var. Örneğin Almanya’da “Maut” denilen otoyol vergisi doğal gazlı çekici ve kamyonlardan alınmıyor. Bu sayede devamlı Alman otoyollarını kullanan bir kamyon veya çekici yılda 10 bin Euro tasarruf sağlıyor. Düşünebiliyor musunuz? Bir kamyonun, çekicinin fiyatının nerdeyse yüzde 10’u kadar bir tutarı siz bir yılda sadece otoyol vergisi ile tasarruf etmiş oluyorsunuz. Bizde de teşvikler gelebilir. 2016’da alternatif yakıtlı araçlara +1 ton fazla taşıma kapasitesi teşviği verilmişti. Kanun var; ama trafikte, kantarlarda uygulanabilmesi için trafik yönetmeliğinin, yanlış hatırlamıyorsam, 128. maddesinde değişikliğe ihtiyaç duyuluyor. Özetle bizde LNG’li kamyon veya çekici alanlar şu an için sadece yakıt maliyeti tasarrrufu ile yetinmek zorunda.
Bu yılın başında Antalya’da IVECO S-WAY’in yanı sıra Iveco X-WAY’i de tanıtmıştınız. X-WAY, kısmen uzun yolda kısmen de çok ağır olmayan yoldışı koşullarında çalışmak için özel olarak tasarlanmış, geliştirilmiş ve üretilmiş bir çekici ve kamyon ailesi. Ayrıca X-WAY’in IVECO dışında çok az kamyon markasında bire bir rakibi bulunuyor. İnşaat çekicisi müşterilerinin X-WAY gibi inşaat işleri için biçilmiş kaftan olarak üretilmiş çekicilerin varlığı konusunda yeterince bilgilendirilmemiş olmalarının da etkisiyle Türkiye’de X-WAY’in doğrudan hitap ettiği inşaat çekicisi talebi genelde uzun yol çekicileriyle karşılanmaya çalışılıyor. Halbuki uzun yol çekicileri inşaat sahalarında koşulların zorluğu nedeniyle kolayca hasar görebiliyorlar; hatta gevşek zeminde saplanıp kalabiliyorlar. Oysa X-WAY tarzı çekici ve kamyonlar yoldışı koşullarda kolay kolay hasar görmüyor ve çok daha verimli çalışıyor; yolda da ağır inşaat çekicileri ve kamyonları kadar yakıt tüketmiyor ve yol çekicileri ve kamyonları kadar yüksek sürüş ve konaklama konforu sunabiliyor. IVECO X-WAY, Türkiye inşaat çekicisi ve kamyonu pazarında ilgi ve talep görmeye başladı mı?
Satışlarımıza ilk önce S-WAY ile başladık; inşaat piyasası durgun diye az sayıda X-WAY getirdik. Söylediğiniz gibi X-WAY’ler de uzun yol çekicileri kadar konforlu, aynı zamanda şantiye alanları için de altyapısı son derece uygun. X-WAY; daha kalın şasisi, çelik tamponu ve alt karter koruması ile fabrikadan “ON+” olarak çıkıyor. Yani asfaltta da kullanabilirsiniz, şantiyede de. Hatta X-WAY’ler, Hi-TRACTION donanımı ile de sipariş edilebiliyor. Hi-TRACTION, istendiğinde devreye alınan hidrostatik bir ön tekerlek tahrik düzeneği. Bu donanıma sahip X-WAY inşaat çekicilerimiz, çalışma koşulları gerektirdiği anda 4×2 bir inşaat çekicisinden 4×4 bir inşaat çekicisine dönüşüveriyor anında. Hi-TRACTION düzeneği, sürekli dört çeker bir inşaat çekicisine kıyasla, daha düşük yatırım maliyeti, daha düşük boş ağırlık, daha düşük yakıt tüketimi, daha yüksek sürüş konforu gibi önemli faydalar sağlıyor.
X-WAY’in şantiyede de kullanım için üretilmesinden dolayı diferansiyeli, şasisi, dingilleri ve şanzıman yazılımı yani vites geçişleri buna göre planlanmış. Normalde şantiyede kullanım için bir uzun yol çekicisi alır, beşinci tekerini yükseltir, lastikleri 80 yanak yaparsınız. Daha çok para harcamak isterseniz diferansiyeli de değiştirirsiniz. Ama yine de sıkıntı yaşarsınız. Şanzıman yazılımı vitesleri iki iki atar, oysa X-WAY’de vites tek tek atar. İnşaat yazılımı vardır; ancak 4’üncü vitesin üzerine çıktığınızda tamemen uzun yol yazılımına döner şantiyeden çıktığınız için. Opsiyonları ve kullanımı ile özel bir araç. Yüzde 70 uzun yol aracı olması itibariyle sal dorse ve silobas gibi değişik alanlarda da rahatlıkla kullanılabiliyor. Dolayısıyla, X-WAY yalnızca inşaat kullanımı ile sınırlı bir çekici değil. İkinci el, Türkiye’nin bir gerçeği. Yani ikinci el değerini göz ardı ederek bir ürün satamazsınız. Öncelikle inşaat çekicisi olarak getirdiğiniz bir aracın yarın birçok segmentte satılabilecek konumda olması gerekiyor. Biz, Türkiye’ye ithal ettiğimiz X-WAY çekicilerin standart donanımlarını bu durumu özellikle göz önünde bulundurarak belirliyoruz. O yüzden eğer yarın, öbür gün IVECO X-WAY’lerin pazarda gayet yüksek ikinci el değerlerine sahip olduğunu görürseniz hiç şaşırmayın. Biz X-WAY’i büyük kabin ve çift yatakla getiriyoruz. Eğer isteyen olursa büyük kabin ve tek yatakla da getirebiliyoruz. Tehlikeli madde taşımacılığı için ADR’li X-WAY’imiz bile var. Zaten ADR’yi standart hale getiriyoruz. X-WAY’in 8 bin 845 kg boş ağırlığa sahip 8×4 beton mikseri sürümü de bulunuyor. 8 bin 845 kg’lik boş ağırlık, aşırı yükleme denetimlerinin yapıldığı yerlerde büyük önem arz ediyor ve yüksek bir faydalı yük sığası sağlıyor.
Diğer yandan X-WAY’in çok çok önemli bir özelliği de EGR sistemi olmayan Hi-SCR motoru sayesinde aktif rejenerasyona ihtiyaç duymaması, yani yoldan ve işten kalmak zorunluluğu bulunmaması. IVECO Türkiye olarak ADR’li akaryakıt taşımacılığında da iddialıyız. Akaryakıt taşımacılığında tüm araçlarımızı ADR’li getiriyoruz. Nedeni aktif rejenerasyon olmamasından dolayı IVECO’nun tüm çekicilerinin ve kamyonlarının akaryakıt rafinerilerinin nizamiyelerinden rahat bir şekilde geçebilmeleri. Rafineri gibi tehlikeli alanlarda aktif rejenerasyona giren araçlarda egzoz konvertör kısmı çok ısınıyor ve risk oluşturuyor. IVECO, FPT Industrial’ın kendi patentli Hi-SCR teknolojisini kullanıyor. Bu da IVECO kullanıcılarına çok önemli faydalar sağlıyor.
2020’yi Türkiye hafif ve orta ağırlık sınıfı kamyon pazarı için yılın ilk yarısı, ikinci yarı öngörüleriniz ve yılın bütününden beklentileriniz itibariyle hem genel olarak hem de bu pazarda IVECO’yu temsil eden Eurocargo açısından değerlendirebilir misiniz, lütfen?
Bizim içinde yer aldığımız 3,5 ton pazarı 2020 yılının ilk altı aylık döneminde yüzde 45 büyüdü; 6-16 ton pazarı ise yüzde 35’lik bir büyüme gösterdi. Biz, Türkiye 6-16 ton pazarında Daily 7 ton ve Eurocargo ile yüzde 30 pazar payına sahibiz. Eurocargo, hem Avrupa’da hem de Türkiye’de kendini kanıtlamış sorunsuz bir araç; ayrıca 18 tonluk sürümleri de çöp aracı olarak çok tercih ediliyor ülkemizde. Kısa dönüş çapı, düşük yakıt tüketimi ve sağlamlığı Eurocargo’nun en önemli avantajları. “3,5 ton pazarı bu yıl 20 bin adedi geçer, 6-16 ton arası da 3 bin 500 adede ulaşır.” diye düşünüyoruz.
IVECO Türkiye olarak bu yıl hafif ve orta ağırlık sınıfı kamyonda da beklediğimizin üzerinde bir pazar payı yakalayacağız gibi gözüküyor. Orta ağırlık sınıfı kamyon alanında Supercargo ile kamu araçları olarak altın yılımızı yaşadığımızı söyleyebilirim. Çok güzel Supercargo sattık. Dolayısıyla 2020 yılının ilk yarısında kamyonda da iyi bir konuma geldik. Buradaki talebin ikinci yarı yılda devam edip etmeyeceğiniyse zaman gösterecek. Bu sınıf aslında orta kamyonun en üst segmenti; yani 16 ton üzeri. Biz, Eurocargo’nun 16 ton üzerini Supercargo olarak adlandırıyoruz. Bunlar daha çok çöp kamyonu olarak kullanılıyor. Eurocargo’nun büyüğü olan bu ürün, bir önceki seneye kıyaslarsak güzel adetlere ulaştı; çünkü çöp kamyonunda bir yenileme dönemine denk geldi. Çöp kamyonları her 4-5 senede bir yenilenir. O dönem bu yıla denk düştü. Zaten geçen yılın son çeyreğinde başlamıştı bu alandaki talep artışı. Orta ağırlık sınıfının orta segmentinde de Eurocargo ile iyi durumdayız. Eurocargo çok kemikli ve çok sağlam bir ürün. Avrupa’da da kendini kanıtlamış bir ürün. Yani ciddi anlamda Avrupa’da aranan ve bilinen bir ürün. Türkiye’de gerek Trafik Vakfı tarafından gerekse de iç nakliyede büyük filolar tarafından çokça kullanılıyor; çünkü araç çok sağlam ve Toplam Sahiplik Maliyeti (TCO) düşük. Eurocargo kendini salmıyor. Uzun yıllar kullanılabilen ve diri kalan bir kamyon. Bugün yola çıkıp baktığınızda bir Eurocargo’nun yaşını öyle kolay kolay anlayamazsınız. “2007 model mi? 2010 model mi?” anlayamazsınız; çünkü araç hala diridir, hala derli topludur.
Türkiye hafif ticari taşıt pazarı, Covid-19’un tüm olumsuz etkilerine karşın, 2020 yılının ilk yarısında 2019 yılının ilk yarısına kıyasla satış adetleri yönünden aşağı yukarı yüzde 50’lik bir artış göstermiş bulunuyor. IVECO hafif ticari taşıt alanındaki özgün ürünü Daily ile hem tüm dünyada hem de Türkiye’de onyıllardır fazlasıyla iddialı olageldi. Şubat ayında Antalya’da IVECO S-WAY ve IVECO X-WAY’in yanı sıra yeni IVECO Daily’yi de tanıtmıştınız. Yeni Daily çokamaçlılık; her işe uygunluk; çok geniş seçenek yelpazesi, dayanıklılık, tork konvertörlü gerçek otomatik şanzıman seçeneği gibi geleneksel niteliklerinin ve özelliklerinin yanı sıra lüks otomobilleri aratmayacak boyuttaki güvenlik ve konfor donanımları ile de dikkatimizi çekmişti. Yeni Daily, 2020 yılının ilk yarısında Türkiye pazarında nasıl bir verim sergiledi? IVECO Türkiye’nin Türkiye hafif ticari taşıt pazarına ve yeni Daily’ye ilişkin 2020 yılı değerlendirmeleri ve öngörüleri nelerdir?
Hafif ticari taşıt alanındaki ürünümüz Daily öylesine bir ün salmış durumda ki, bugün Daily ismi neredeyse IVECO markasının önüne geçecek hale geldi. Daily artık Türkiye’de kendini net olarak kanıtlamış, üstün özellikleri ile bazı sektörler için olmazsa olmaz hale gelmiş, eşsiz bir ürün. Örneğin mobilya ve sepetli platform sektörleri için biçilmiş kaftan. “Daily’den başka araç kullanamıyoruz.” diyen sektörler var. İç pazarda yeni proje üretilmediği için filo müşterileri Daily için bu sene geç harekete geçtiler. Yılın ikinci yarısının Daily için daha hareketli olacağını düşünüyorum. Zira düşük faizler, düşük yakıt maliyeti ve yüksek ikinci el değeri nedeniyle yatırım yapmanın tam zamanı. Çevre şartları çok uygun.
Daily ile ilgili olarak vurgulayacağım önemli bir husus, Daily’nin C kesit şasi dediğimiz kamyon şasisi üzerinde üretilen tek hafif ticari araç olmasıdır tüm dünyada. Bu, Daily’ye dayanıklılık konusunda önemli avantaj sağlıyor. Biz Daily’yi hem 3,5 ton hem de 7,2 ton seçenekleri ile sunuyoruz. 7 ton azami yüklü ağırlığa sahip Daily panel vanın ise dünyada eşi yok.
Daily’deki bir diğer önemli özellik ise Hi-MATIC tork konvertörlü, 8 ileri, tam otomatik şanzıman. Alanlar bu şanzımandan çok memnunlar. Bu segmentte otomatik şanzıman talebi Türkiye’de henüz düşük olsa bile, biz Daily’yi Türkiye’de Hi-MATIC seçeneğiyle de sunuyor olmaktan mutluyuz, gururluyuz. Daily Hi-MATIC, halihazırda toplam Daily satışlarımızın yüzde 5’ini oluşturuyor. Tabii bazı ülkelerde bu oran çok daha yüksek. Örneğin Britanya’da satılan Daily’lerin tamamı otomatik şanzımanlı. Biz Daily’deki tork konvertörlü tam otomatik şanzıman seçeneğine talebin zamanla artacağını ve eninde sonunda tam otomatik şanzımanın Türkiye’de satılan Daily’lerin çoğunluğu için vazgeçilmez bir donanım unsuru haline geleceğini düşünüyoruz.
Yeni Daily ile beraber çok daha fazla güvenlik ve ileri sürüş sistemleri sunuldu. Örneğin İleri Acil Frenleme Sistemi ve City Brake PRO, 50 km/s’nin altındaki hızlarda çarpışmayı engelliyor ve daha yüksek hızlarda da çarpışma etkisini azaltıyor. Yeni Daily, City Brake PRO ile bir adım daha ileri giderek 5 km/s’nin altındaki hızlarda da kazaları engelliyor. Yoğun trafiğin yaşandığı şehiriçi kullanımlarda Trafik Kuyruk Yardımı, öndeki aracı takip ederken yavaş ilerleyen trafikte oluşan dur-kalk gerginliğini ve yorgunluğunu ortadan kaldırıyor. Yeni Daily, Trafik Kuyruk Yardımı ile City Brake PRO özelliklerini barındıran dünyanın ilk 7,2 tonluk aracı. Dahası, Ayarlanabilir Hız Sabitleyici, Trafik Kuyruk Yardımı ile birlikte ayarlanan hızı ve öndeki araçla güvenlik mesafesini koruyor. Şehiriçi dağıtımlar için geliştirilen Şehir Modu direksiyonu yumuşatarak tekerleği çevirmek için harcanan gücü yüzde 70’e kadar azaltıyor ve şehir sokaklarında manevra yapmayı kolaylaştırıyor. Yeni Daily’nin tüm bu yepyeni, yenilikçi ve hatta eşsiz özellikleri, Türkiye’de Daily’ye yönelik olarak hep varolagelen yoğun ilgiyi ve yüksek talebi daha da artıracaktır.
Covid-19 küresel salgın sürecindeki önemli gelişmelerden biri de e-ticaret hacminde gözlemlenen belirgin artış oldu. Türkiye de doğal olarak bu gelişmeden nasibini aldı. E-ticaretteki bu artışın ticari taşıt pazarında ve IVECO Türkiye üzerinde ne gibi etkileri oldu? E-ticaret ile satılan ürünlerin nihai tüketicinin kapısına ulaşmasındaki taşıma zincirinde de kamyonlara ve vanlara önemli bir rol düşüyor sonuçta. E-ticaret ve bunun taşımacılık ve ticari taşıtlar alanına yansımaları konusunda geleceğe yönelik görüşleriniz nelerdir?
E-ticaret özellikle şehir içlerindeki dağıtımı artırıyor. Tüketici mağazaya gideceğine alışverişi eve geliyor; depolardan mağazaya giden mallar mağaza yerine eve gidiyor. Bu da özellikle hafif ticari araçlara olan ilgiyi yükseltiyor. Bence bu sektör daha da gelişecek; buna bağlı olarak da dağıtım kamyonlarına ve hafif ticari taşıtlara olan talep daha da artacak. Bu alandaki artan yatırımları da görmeye başladık zaten.
Bunca belirsizlik arasında bu soruya yanıt vermek pek kolay olmayabilir tabii. Ama IVECO Türkiye, 2021 yılı Türkiye ticari taşıt pazarından umutlu mu? 2021 hem Türkiye ticari taşıt pazarı hem de IVECO Türkiye açısından 2020’den daha da iyi bir yıl olabilir mi, sizce?
Tabii ki umutluyuz. 2021 yılında da pazarın geri gelme trendi devam edecektir. Dediğim gibi Türkiye’nin kendi dinamikleri var. Mülteciler dahil 89 milyon nüfus barındıran, genç nüfus oranının yüksek olduğu büyük bir ülke Türkiye. Bütün bunlar tüketim demek. Tüketim mallarını da kamyonlar, kamyonetler, vanlar taşıyor. Bu araçların da belli bir zaman sonra yenilenmesi gerekiyor. Bu da pazarın büyümeye devam edeceği anlamına geliyor.
Umarım ki önümüzdeki yıl Türkiye en azından yüzde 5’lik bir büyümeye ulaşır. Tabii bunun için en çok ihracat yaptığımız pazarların da tekrar eski seviyelerine gelmesi lazım. Avrupa’da da ekonomilerin 2021’den itibaren normale dönmeye başlamasını bekliyorum. Dünya ekonomisinde de orta ve uzun vadede Uzakdoğu ülkeleri büyümede başı çekmeye devam edecektir. Pandeminin uzun vadede küresel dengeleri değiştireceğini düşünmüyorum; geçmişte de değiştirmemiş.
Hakkı Bey, bu zor koşullar altında bile olsa yayınımız Devir Saati’ne zaman ayırdığınız ve sorularımıza verdiğiniz doyurucu ve içten yanıtlar için şahsınızda IVECO Türkiye’ye teşekkür ederiz. Sizin eklemek istediğiniz son bir şey var mı?
Bu pandemide gösterdikleri olağanüstü çabadan dolayı satış sonrası ağımızı alkışlamak isterim. Sağlıkçılar hep göz önündeydiler; haklı olarak hepimiz onları alkışladık. Ama bizim sektörün sağlıkçıları da servis çalışanlarıydı. Pandemi döneminde servisleri açtılar; kaymakamlıktan izin alıp yola gittiler; yolda kalan araçları tamir ettiler. Biz pandemi kuralları gereğince servislerimizi bir süreliğine kapatıp randevuya döndük; ama servis çalışanlarımız ilaç taşıyan, maske taşıyan, gıda taşıyan araçlar için servisleri her gün açtılar ve olağanüstü hizmet sundular. IVECO Türkiye tarafından tüm Türkiye’de 10 numara, zincirleme bir servis hizmeti verildi.
Bayilerimiz çok zor günler geçirdiler, çünkü arabalar servise girmedi. Yol yardımı daha çok çalıştı. E-ticaret gibi müşterileri sürekli yerinde ziyaret ederek bakım ve onarım hizmeti verdiler. Artık servise araç girişleri “eski normal”e dönüyor. Hepimiz bu pandemiye “bitti” gözüyle bakmak istiyoruz, çünkü bu sektörün cidden şahlanmaya ihtiyacı var.