Türkiye akaryakıt sektörüne kazandırdığı büyük yenilikler ile katkıda bulunarak istasyonlarındaki teknolojileri, global çaptakı bütün sistemlerden daha ileriye taşıyan Turpak Elektromanyetik Yakıt İkmal Sistemleri Tic. A.Ş.’nin Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Alper Önkol, son dönemde gündeme gelen Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) ile ilgili görüşlerini paylaştı.
UTTS’nin mevcut sistemden farkı nedir?
“UTTS teknolojisi mevcut sistem ile benzer yapıda çalışacağını tahmin ediyoruz. Pompalardan araçlara yapılan yakıt ikmallerinde suiistimali engellemek için Dünya’da birçok farklı teknoloji denenmiştir. Ancak hiçbir teknolojinin pompa tabancasına takılan okuyucu cihaz ile, araç deposuna takılan çip kadar güvenli olmayacağını düşünüyoruz.
5 Ekim tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) ile ilgili tebliğden bizim anladığımız; mevcuttaki gibi araç deposuna takılacak bir milli çip ve bu çipi okuyacak cihaz olacağı anlaşılmaktadır. Bizim düşüncemiz çip okuyucu cihazın (Tebliğde TTO olarak adlandırılan) pompa tabancasının aracın deposuna girmeden yakıt ikmali yapamayacağı yönündedir. Mevcut sistemde pompa tabanca depodan çekilirse yakıt akışı otomatik durdurulmaktadır.
Hali hazırdaki taşıt tanıma teknolojisi her bir petrol dağıtım şirketinin kendi özel uygulaması üzerinden çalışmaktadır. UTTS de ise her ticari araçta tek bir mali çip (tebliğde UTB olarak adlandırılmaktadır) kullanılabileceğini ve bu çip üzerinden bütün petrol dağıtım şirketlerinin istasyonlarından yakıt ikmali yaparak, gider gösterilebilecek, mali değerde fiş alınabileceğini anlıyoruz. Türkiye’de ticari amaçla kullanılan/şirket üzerine kayıtlı yaklaşık 8 milyon adet araç bulunuyor. UTTS sisteminin mevcuttaki gibi çalışabilmesi için mali çip takılmış ticari bir araca sahip olan tüzel kişi veya firma bir veya birden fazla Petrol Dağıtım Şirketi ile ödeme anlaşması yapar ise istasyonda yapılan ikmale ait fatura ve ödemesi sonradan yapılabileceğini düşünüyoruz.”
Mevcut sistem devam edecek mi?
“Bünyelerindeki araçların yakıt tüketimlerini giderlerine eklemek isteyen her türlü şirket, araç depolarına Ulusal Taşıt Tanıma Çipini (UTB) taktırmak zorunda olacaklarını anlıyoruz. Masrafa eklenmek istenilen yakıt gider fişindeki plaka bilgisi, taşıta taktıracakları çipin vasıtası ile istasyonda otomatik algılanması ve bu plaka bilgisinin pompa ÖKC’lere (Ödeme Kayıt Cihazı) otomatik olarak göndermesi ile gerçekleşebilecektir. Araç sahiplerinin istasyonlardan yaptığı yakıt alımlarında istasyon görevlisi tarafından elle girilecek plaka bilgisi üzerinden alınan yakıta ait pompa ÖKC fişini gider olarak gösteremeyeceklerdir. Mevcut sistemin işleyişinin UTTS ile bir süre paralel devam etmesi kolaylık sağlayacaktır şeklinde düşünüyoruz.”
UTTS ile ne amaçlanıyor?
“Maliye Bakanımız Sayın Mehmet Şimşek tarafından yapılan basın açıklamalarında, kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında Ulusal Taşıt Tanıma Sisteminin kullanılacağını ve böylelikle usulsüz şekilde gider gösterilen yakıt masraflarının önlenmesi amaçlanıyor şeklinde düşünüyoruz. Akaryakıt istasyonlarındaki pompa ÖKC’ler tarafından yazılan fişlerdeki plaka numaraları pompacılar tarafından manuel girilmektedir. Ancak araçta bir petrol dağıtım şirketi ile anlaşmalı Taşıt Tanıma Teknolojisi var ise, plaka otomatik olarak Pompa ÖKC’ye geliyor. Bireysel sürücüler pompa ÖKC fişlerini almadıkları zaman açığa çıkan kullanılmamış fişlere, kötü niyetle farklı araçlara ait plakalar girilerek başka aracın bağlı olduğu şirkete yakıt masrafı olarak yazılarak usulsüz bir şekilde gider gösterme ve dolayısıyla vergiden düşülebilme ihtimali oluşabiliyor. Ayrıca istasyonlarda cari müşterilere dağıtılan kartların kontrolsüz olarak kullanılmasının engelleneceğini, bu tür kayıt dışı işlemlerin ortadan kaldırılmak üzere UTTS’ye geçilme planının yapıldığını düşünüyoruz.”
Araç sahibi şirketler bu durumdan nasıl etkilenecek?
“Ulusal Taşıt Tanıma sistemini kullanan araç sahibi şirketler, plakaları otomatik olarak çıkan yakıt fişlerini güvenli bir şekilde hesap defterlerine yazarak olası bir usulsüzlük şüphesinden arınmış olacağına inanıyoruz.”
Petrol dağıtım şirketleri bu durumdan nasıl etkilenecek?
“Mevcutta kullanılan ve Türkiye’de 24 yıldır yaklaşık 7 bin 400 istasyonda yaygın bir şekilde çalışmakta olan taşıt tanıma teknolojisi altyapısı ile uyumlu bir sistem seçilmesi durumunda, taşıt tanıma teknolojilerini kullanmakta olan Petrol Dağıtım Şirketlerine bağlı akaryakıt istasyonları daha az bir yatırımla mevcut sistemlerini Mali kart takarak kullanmaya devam edebileceklerini düşünüyoruz. Sistem olmayan yaklaşık 5 bin istasyona da yeni sistemler takılması gerekecektir. Mevcut sistemlerde araçlara takılan çipler Petrol Dağıtım Şirketleri tarafından dağıtılarak araç sahibi şirket ile Petrol Dağıtım Şirketi arasında yapılan özel bir anlaşma ile taşıt tanıma satışı yapılmaktadır. Petrol Dağıtım Şirketinin bu şekilde anlaştığı bir araç sahibi şirket, başka bir petrol dağıtım şirketinden yakıtını taşıt tanıma ile alamamaktadır. Araç sahibi şirket başka bir petrol dağıtım şirketine geçmek isterse aracındaki çipi söktürüp diğer petrol şirketinin çipin montajını yaptırmak zorundadır. Tebliğden anladığımız, Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi teknolojisinde her araçta sabit bir çip olacak ve bu araç her petrol dağıtım şirketinin istasyonundan yakıtını alabilecektir. Aracın plakası pompa ÖKC’ye otomatik gidecek ve ödemesi istasyonda yapılacaktır. Ancak araç sahibi şirket bir petrol dağıtım şirketi ile anlaşır ise yakıt aldıktan sonra pompa ÖKC’den mali değeri olmayan bir bilgi fişi alacak ve bu ikmale ait faturalama ve ödeme sonradan yapılacaktır şeklinde düşünüyoruz.”
Resmî Gazete’de UTTS ile ilgili gerekli desteğin EPDK’nın belirlediği otomasyon şirketleri ve akaryakıt dağıtım şirketleri tarafından sağlanacağı bilgisi paylaşıldı. Bu konu hakkında ne söylemek istersiniz?
“Otomasyon şirketleri, T.C Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından ve Pompa ÖKC şirketleri T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından belli kriterleri sağlayarak yetkilendirmeye hak kazanmış kurumlardır. Ayrıca bu kurumlar sektörde aktif olarak istasyonlarda görev yapmaktadır. Şirketimiz 24 yıldır sektöre Akaryakıt ve LPG istasyon Otomasyonu, Pompa ÖKC ve Taşıt Tanıma Teknolojileri ile hizmet veriyor. Turpak şu anda Türkiye ve Dünya’da, kendi alanında, teknolojinin birçok ilkine imza atmıştır. Türkiye’de Pompa ve Tank bütünleşmiş otomasyon, Tanker otomasyonu, Taşıt Tanıma Teknolojilileri, Mobil Ödemeler, Market Pompa Ekranları, Müşteri Tanıma Sistemleri, Cep telefonu ile istasyon yönetimi, Araç Takipli Taşıt Tanıma Teknolojisi, Bireysel Taşıt Tanıma Teknolojileri gibi ilkleri gerçekleştirmiştir. Türkiye’yi Taşıt Tanıma Teknolojileri ile tanıştıran ve yaklaşık 7.400 istasyonda, 3 milyondan fazla araçta bulunan sistemlerin memnuniyetle kullanmasında büyük katkısı olan şirkettir.”