Türkiye’nin ulaşım, endüstri ve iletişim tarihindeki gelişmeleri yansıtan ilk ve tek sanayi müzesi Rahmi M. Koç Müzesi, Çanakkale Zaferi’nin 108’inci yıldönümünde ziyaretçilerini Atatürk’ün Çanakkale cephesinde kullandığı otomobil ile buluşturuyor.
Harbiye Nezareti’nin, 1915 yılında Anafarta Grup Komutanı Mustafa Kemal’e tahsis ettiği Fiat Zero ile aynı model olan otomobil, İtalya Torino’dan getirildi ve Tofaş tarafından Rahmi M. Koç Müzesi’ne hediye edildi.
Atatürk’ün Çanakkale Savaşları esnasında ender fotoğraflarından biri de bu otomobil üzerinde çekilen fotoğraf… Türk Şehitlikleri İmar Vakfı tarafından kurulan ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Karataş’ın başkanı olduğu Çanakkale Savaşları Enstitüsü, ayrıntılı çalışmaları sonucunda Atatürk’ün cephede kullandığı otomobilin 1913 model Fiat Zero modeli olduğunu belirledi.
Fiat Zero, enstitü tarafından yayına hazırlanan Anafarta Dergisi’nin 2022 İlkbahar sayısında kapağa taşındı. Enstitü Araştırmacısı Onur Kuşku tarafından kaleme alınan “Mustafa Kemal Atatürk’ün Otomobili Peşinde: Gelibolu’da Tekerlek İzleri” başlıklı yazıda, Atatürk’e tahsis edilen otomobilin hikayesi mercek altına alındı.
2 bin adet üretildi, seçkin müzelerde sergileniyor
Model Zero’nun üretimine, 1912 yılında Fiat’ın Torino’da yer alan Corso Dante Fabrikası’nda başlandı. Devam eden yıllarda ise Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte modelin üretimi sekteye uğradı. Fiat’ın üretim hatlarının tamamı, İtalyan ordusunun ihtiyaçlarına ayrıldı. Model Zero, 1915 yılında banttan son kez indiğinde 2 bin adetlik satışa ulaşmıştı. Model ismindeki “12-15 HP” ibaresi beygir gücünün yerine otomobilin İtalyan vergi sisteminde girdiği dilimi yansıtıyor.
Üretilen 2 bin adet otomobilden günümüze ulaşabilen az sayıdaki örneği ise seçkin müzelerde yerini aldı. Model Zero’da 1.846 santimetreküp (1.8 litre) değerinde karbüratörlü ve dört silindirli doğal emişli benzinli motor bulunuyor. Motoru 2 bin devir dakikada maksimum 19 beygirlik güç üretiyor. Dört kişilik oturma düzenine sahip, iki kapılı tarzda olan Zero, saatte 63 kilometre hıza ulaşabiliyor. Model Zero, pek çok ülkede satıldı. Türkiye’ye 12 adet gelen Fiat Zero’yu, İstanbul’da satan bayinin adı ise arşivlere göre “Dilsizian”.
