Kışın sürüş için şimdiye kadar görülen en yenilikçi fikirlerden biri olan Pirelli BS3, altmış yıl önce doğdu. Bugün ise Pirelli’nin Scorpion, P Zero ve Cinturato gibi serileri kapsayan kış lastikleri ailesinin kurucu üyelerinden biri olarak anılmaya devam ediyor.
Pirelli’nin Ekim 1959’da Torino Otomobil Fuarı sırasında tanıttığı yeni lastik kış sürüşlerinin yüzünü değiştirecekti. Şimdi olduğu gibi o zamanlar da sonbahar geldiğinde insanlar kendilerini ve otomobillerini yaklaşan kış mevsimi için hazırlamaya başlarlardı. Ama Pirelli’nin 60 yıl önce Torino’da sunduğu BS3 adlı icadı kimse beklemiyordu.
Mevsime bağlı olarak uyarlanıyor
İtalyancada ‘ayrı sırt deseni’ anlamına gelen ‘battistrada separata’ kelimelerinden türetilen BS3, adıyla ipucunu veriyordu. Bu gerçek anlamda yenilikçi lastik, her zamanki gibi bir karkas ve sırt deseninden oluşuyordu ama bunlar birlikte vulkanize edilmemişti (yani ‘pişirilmemişti’) ve sırt deseninin adeta bir paltoyu çıkarmak veya giymek için kolayca değiştirilebilmesi anlamına geliyordu. Bu özellik, asıl lastiğin değiştirilmesine gerek kalmadan mevsime bağlı olarak kış veya yaz koşullarına kolayca uyarlanabilmesini sağlıyordu. Böylece, mevsime göre lastik değiştirme ihtiyacı ortadan kalktı.
İtalyan dehasının dokunuşu yıkıcı bir teknolojiyi yarattı
Sektörde böylesi daha önce hiç görülmediği için o zamanlar gerçek anlamda yıkıcı bir teknolojiydi. Pirelli BS3 patent formunu imzalayan kişi, günümüzde araştırma ve geliştirme departmanı haline gelen, o dönem ise Pirelli’nin teknik ofisi olan birimin başındaki mühendis Carlo Barassi idi. Fikir aslında birkaç yıl önce, o zamanlar Pirelli’nin lastik departmanındaki fizik laboratuvarının başında bulunan mühendis Giuseppe Lugli‘nin inanılmaz yaratıcı zihninin bir ürünü olarak doğmuştu.
Kayak yapmayı ve dağları çok seven Lugli, kışın sürüşün zorluklarına çok aşinaydı. Bu noktaya kadar, sürücülerin kış koşullarıyla baş edebilmesinin en iyi yolu, daha fazla yol tutuşu sağlamak için lastiğin dışına zincir takmaktı. Ama bunun pek çok zorluğu vardı ve avantajları da sınırlıydı. Bu teknik, başlangıçta çamurlu tarlalarda çalışan tarım araçları için düşünülen bir çözümdü ve pek de ileri teknolojili bir şey olduğu söylenemezdi.
BS3’ün sistemi nasıl çalışıyordu?
BS3 sistemi, aslında açıklanması çok kolay ve hayal edilmesi inanılmaz bir şekilde işliyordu. Sırt, asıl lastik karkasıyla aynı çapta üç halka üzerine monte ediliyordu. Bunlar daha sonra lastik karkasına iliştiriliyordu ve sadece lastiğin basıncıyla yerinde kalmaları sağlanıyordu. Mevsim değiştiğinde mevcut sırt desenini çıkarmak ve yerine hava koşullarına daha uygun olanı takmak yeterli oluyordu. İnanılmaz BS3’ün hikayesi, Pirelli’nin bir başka ikonik lastiğinin öyküsüyle de bağlantılıydı, zira BS3’ün yaz sırt deseni aslında Cinturato’dan ödünç alınmıştı.
Servis istasyonlarından ralli etaplarına
BS3, kendisiyle birlikte bir başka yeniliği de müjdeledi. Pirelli, İtalya’daki tanınmış servis istasyonları ağı Autogrill ile vardığı bir anlaşmayla kuzeyle güneyi bağlanan ‘Autostrada del Sole’ otoyolu boyunca özel atölyeler kurdu. Pirelli teknisyenleri bu atölyelerde BS3 sırt desenlerini değiştirmenin yanı sıra sürücülerin lastikleriyle ilgili diğer ihtiyaçlarına da yanıt verebiliyordu.
BS3, motor sporlarında oyunun kurallarını değiştirdi
Pirelli’nin BS3 ile sunduğu önemli yenilik, en zorlu test alanı olan motor sporlarında da varlığını ortaya koydu. BS3, 1961 Monte Carlo Rallisi’nde kullanıldı ve iyi sonuç verdi. Oyunun kurallarını değiştiren bu lastiklerle yarışa başlayan 28 takımın 23’ü ralliyi bitirmeyi başardı. Ralliler, ilerleyen zamanlarda Pirelli’nin lanse ettiği ilk özel kış lastiği olan MS35’in geliştirilmesine de yardımcı oldu. Özellikle sadık ralli meraklıları bu lastiğin televizyon reklamlarını hatırlayabilir. Reklamda Sandro Munari, 1972 Monte Carlo’da pek çok ralliyi kazandığı Lanci Fulvia aracıyla rol alıyordu ve Pirelli MS35 sayesinde kontrolü elinde tutuyordu.
Kış lastiklerinin 60 yılında Pirelli’nin unutulmaz izleri
Pirelli BS3’ün eşi görülmedik hikayesi, mevsime uygun doğru lastiklerin gerekli olduğuna dair güçlü bir farkındalığın 60 yıl önce bile mevcut olduğunu gösteriyor. Bu ihtiyaç, şimdi yasalarla düzenleniyor ve pek çok ülke yılın belirli dönemlerinde kış lastiklerinin kullanılmasını zorunlu kılıyor.
Çığır açan BS3’e gelecek olursak; zaman içinde BS olarak bir evrim geçirdi. Araç performansında sağlanan büyük ilerlemeler sonucunda lastik ile ayrı bir sırt deseni kavramı geçersiz hale gelene kadar yıllarca kullanılmaya devam etti.
Pirelli sonraki yıllarda çalışmalarını bizi bugüne getiren saf kış lastikleri üzerinde yoğunlaştırdı. İtalyan şirketi, altmış yıl sonra artık SUV’lar için Scorpion Winter ve performans otomobilleri için P Zero Winter’dan kompakt ve orta büyüklükteki otomobiller için Cinturato Winter’a kadar uzanan özel bir kış lastiği ailesi sunabiliyor. Çığır açan BS3’e hayat veren aynı İtalyan dehası, bugün tüm ürünlerde kendisini göstermeye devam ediyor.