Otomotiv teknolojilerinde yaşanan gelişmeler sayesinde özerk (otonom) araçlar birkaç yıl içinde hayatımıza girmeye hazırlanıyor. 2020 yılında özerk araçların piyasa değerinin 60 Milyar Euro’nun üzerinde olması beklenen sektörde sürücüsüz araçlar ile ilgili bazı sorular da çözüm bekliyor. Özellikle özerk araçların hayatımıza nasıl gireceği, güvenliği, siber saldırı riski ve Türkiye’deki altyapı yeterliliği gibi merak edilenler üzerine otonom araç kontrol yazılımları alanında Türkiye’nin önde gelen isimlerinden olan Dr. Serkan İmpram, görüşlerini paylaştı.
Gelecekte tamamen hayatımıza girecek olan özerk araçlar birkaç yıl içinde yola çıkmaya hazırlanıyor. Büyük otomotiv üreticileri bu konuda yapılan hazırlıkların 2025 yıllına kadar tamamlanacağını ve özerk araçların etkin olarak trafikte olacağını belirtiyor. Ancak yapay zeka sistemine sahip özerk araçların birkaç yıl içinde trafikte olmasının yaratabileceği sorunlar ise halen merak konusu. Özellikle kaza riski, güvenlik sistemleri ve siber saldırı riski en çok merak edilen konular arasında. Bu konular üzerine görüşlerini paylaşan AVL Araştırma ve Mühendislik Türkiye Genel Müdürü Dr. Serkan İmpram, sorunların çözümüne yönelik geliştirilen yeni teknolojiler hakkında önemli bilgiler paylaştı.
AVL Araştırma ve Mühendislik Türkiye Genel Müdürü Dr. Serkan İmpram
Otonom araçlardaki yapay zeka 2025’e hazır değil
Tam özerk araçların ilk kez ne zaman trafiğe çıkacağı en çok merak edilen sorulardan bir tanesi. Dr. Serkan İmpram, tam özerkler için öngörülen 2025 yılının henüz erken olabileceğini belirterek şöyle konuştu: “Büyük otomotiv üreticileri özerk araçlar için yapılan hazırlıkların 2025 yıllına kadar tamamlanmasını öngörüyor. Üretici firma olmayan bazı firmaların hedefleri ise daha farklı olabiliyor. Ancak burada özerklik seviyesini iyi belirlemek gerekir. Tam özerk anlamına gelen L5 seviyesi gerek altyapı ihtiyaçları gerekse de çok gelişmiş bir yapay zeka gerektirmesi sebebi ile 2025’te mümkün görünmüyor. Buna karşın aracınızın kendi kendine park alanına gidip ihtiyacınız olduğunda da sizin yanınıza gelmesi anlamına gelen L4 fonksiyonlar daha kısa bir süre içinde son kullanıcı ile buluşacak. Trafik sıkışıklığı asistanı gibi, hala sürücünün arka planda güvenlik amaçlı bulunduğu L3 seviyesi fonksiyonlar pazara yakında girecek olgunluğa ulaşmak üzere. Birlikte kullanıldığında L2, tek başlarına L1 özerklik sağlayan şerit takip asistanı ve adaptif hız sabitleme sistemi ise uzun süredir zaten kullanımda.”
Duyarga ile donatılmış özerk araç
Özerk araçlar gerçekten güvenli mi?
Özerk araçların güvenliği konusunda çok önemli sistemlerin geliştirildiğini ifade eden Dr. Serkan İmpram, “Dünya sağlık örgütü verilerine göre, dünya genelinde her yıl 1,2 milyon insan ölümcül trafik kazalarından etkileniyor. Karayollarında meydana gelen bu kazaların istatistiksel olarak yüzde 90’ı sürücü kaynaklı olduğu belirtiliyor. Sürücü hatalarını ise algılama hataları, karar alma hataları, performans eksikliği, dikkatsizlik, dalgınlık, uyuyakalmak gibi sıralamak ve çoğaltmak mümkün. Günümüzde mevcut olan ve tam özerk araçlara atılan adımlar olarak niteleyebileceğimiz sürücü yorgunluk tespit sistemi, acil durum fren sistemi, yaya algılama sistemi, şeritten ayrılma uyarı sistemi, kör nokta tespit sistemi gibi sürücü destek sistemleri bile sürücü kaynaklı bu kazaları önlemede oldukça etkili. Bu açıdan düşünüldüğünde tam özerk araç, asla yorulmayan, bir insana göre çok daha iyi görebilen, algılayabilen ve çok daha hızlı karar verip uygulayabilen bir sistem olacağından, günümüzdeki ortalama bir sürücüye göre çok daha güvenli olacağı kesin gözüküyor.” açıklamasını yaptı.
Türkiye’de özerk araçların test edilmesi için test pistlerine ihtiyaç duyuluyor.
Araçlar siber saldırıya cevap verecek
Siber güvenliğin önemine değinen Serkan İmpram, bu alanda yapılan çalışmalarla araçların kendini gelecekte savunabileceğini söyledi. İmpram şöyle konuştu: “Bu konuda çok önemli çalışmalar var. İnternetin yaygınlaşması ile tanıştığımız birçok büyük siber güvenlik firması, ki çoğumuz bilgisayarlarımızda bu firmaların virüs koruma programlarını kullanıyoruz, otomotiv ve GSM firmaları ile birlikte önemli çalışmalar yürütüyorlar. Araç bilgisayarını, dolayısı ile araç yazılımını sistem dışına açtığınızda saldırı riski her zaman olacaktır. Bugün en güvenli dediğimiz kurumların internet siteleri bile dışarıdan ataklarla ele geçirilip tahrip edilebilmekte. Araç üzerinde de benzer şekilde bu saldırıları algılayabilen, saldırıyı gerekli yerlere raporlayabilen ve gerekirse aracı ‘kapatan’ sistemler bulunacak.”
Türkiye’de etkin test sürüş pistlerine ihtiyaç var
Özerk araç teknolojilerinin Türkiye’de gelişebilmesi için araçların saha testlerini gerçekleştirebileceği pistlerin yapılmasının önemini belirten Dr. Serkan İmpram gerekli yatırım yapılırsa ve doğru firmalar ile bir konsorsiyum kurulabilirse Türkiye’de de böyle bir uygulamanın mümkün olabileceğini söyledi. İmpram, “Konvansiyonel araçların testleri gerçekleştirebilmek için gerekli olan test altyapısı Türkiye’de çok kısıtlı. Sadece bir kaç büyük imalatçının kendi araçlarını test ettikleri test pistleri mevcut, bunlarda da özerk araç testleri için özelleşmiş bölümler yok. Benzer çalışmalar için Macaristan bu alanda ciddi yatırımlar yapıyor, tamamen özerk araç sistemleri için özelleşmiş, yapay kentiçi ve 10 km’lik akıllı otoyol ortamlarını barındıran entegre bir test pisti inşa ediyor. Türkiye’de de benzer bir yapı kurulabilir, Türkiye’deki otomotiv imalatçılarının ve Avrupa’ya yakın olması açısından pist için en uygun yer Marmara Bölgesi olacaktır. Bununla beraber, TEM otoyolunun belirli bir bölgesi özerk araç testlerine destek olmak amacı ile akıllı çeşitli sabit duyarga sistemleri ve V2X haberleşme sistemleri ile donatılabilir.” dedi.
Yazılım sektörünün gelecekteki payı büyük olacak
Yazılım sektörünün gelecekteki pazar payının özerk teknolojilerle artacağına da değinen AVL Araştırma ve Mühendislik Türkiye Genel Müdürü Dr. Serkan İmpram şunları söyledi: “ 2020 yılında özerk araç piyasa değeri 60 Milyar Euro seviyelerinde olacak. Pazarda HMI, veri güvenliği, V2X, haritalama ve navigasyon, kontrol sistemleri yazılımları, duyarga donanım teknolojileri, sensör yazılımları, V2X altyapı ve donanımı gibi birçok alan büyümeye devam edecek. En büyük pay ise hiç kuşkusuz yazılım alanında olacak. Biz de AVL Araştırma ve Mühendislik Türkiye olarak ülkemizin bu pazar payında yer alabilmesi için İstanbul’da iki Ar-Ge merkezimizle hibrit-elektrikli ve özerk araç kontrol yazılımları geliştiriyoruz ve yayımların ve yakıt tüketiminin iyileştirilmesine yönelik kalibrasyon çalışmaları yapmaktayız. Ekiplerimiz, geleneksel motor teknolojilerinden yapay zeka içeren özerk sürüş teknolojilerine kadar çok çeşitli alanlarda çalışmalar yaparak hem ülkemizin otomotiv teknolojilerindeki pazar payını artırmayı hem de gelişmiş mühendislik kaynağına katkıda bulunmayı hedefliyor.”