Çin elektrikli kentiçi otobüs pazarı doyma noktasına yaklaştı, bu nedenle Çinli üreticiler daha kararlı bir şekilde Avrupa ve denizaşırı pazarlara yönelmeye başladı. Bu arada küresel elektrikli otobüs pazarının 2025 yılında yıllık 160 bin adede ulaşması bekleniyor. Bugün Avrupa’da 2 bin 200 adet elektrikli otobüs dolaşımda ve dünya çapında yüzde 99’u Çin’de olmak üzere yaklaşık 400 bin adet elektrikli otobüs bulunuyor. 2018 yılında Avrupa’da troleybüsler haricinde 650 adet elektrikli kentiçi otobüsü teslim edildi. 2018 yılında Avrupa’da sipariş edilen elektrikli kentiçi otobüsü sayısı ise, 1516 otobüsün sipariş edildiği 2017 yılı ile kıyaslandığında, geriye doğru giderek yaklaşık 1200 adet olarak gerçekleşti. Bu veriler Interact Analysis araştırmacılarının “Avrupa Elektrikli Otobüs Pazarı: Sanayiye Bakış” konulu web seminerinden elde edildi.
2025 öngörüsü
2017 yılında dünya çapında elektrikli kentiçi otobüs teslimatlarının yüzde 99’u Çin kentlerine gerçekleştirildi. Interact Analysis’in öngörülerine göre 2025 yılında bu oran yüzde 80’e düşecek. 2025’te dünya çapında 160 bin otobüs teslim edilecek. Yine aynı tarihte elektrikli kentlerarası otobüslerin oranının yüzde 31’e çıkması ve geriye kalan yüzde 69’un kentiçi otobüslerden oluşması bekleniyor. Interact Analysis, Hindistan’ın en büyük ikinci elektrikli otobüs pazarı olma potansiyeline de işaret etti.
Elektrikli otobüs pazarını politikalar belirliyor
Bilindiği gibi akülü elektrikli toplu taşımaya geçiş büyük oranda politik bir karar ve devletlerin ve belediyelerin adanmışlıklarına bağlı. Örneğin Paris 2025 yılında 4 bin 500 otobüsünün beşte dördünün elektrikli olmasını hedefliyor. Barselona, 2024’te filosunun yüzde 8’ini elektrikli istiyor. Londra, 2037’de tamamen sıfır yayımlı bir otobüs filosu arzuluyor. Brüksel aynı hedefe 2030’da ulaşmayı amaçlıyor. Göteburg’da ise 2025’te taşımacılığın yüzde 95’i yenilenebilir enerji kaynaklarını temel alacak.
Avrupa elektrikli otobüs pazarında VDL ve Solaris önder
Dünya çapında önemli elektrikli otobüs üreticilerine bakıldığında Çinli üreticiler Yutong, BYD, Zhongtong Bus, CRRC ve Foton’un ilk beş sırayı aldığı görülüyor. Çin pazarı dikkate alınmadığında sıralama BYD, Proterra, Yutong, VDL ve Solaris olarak değişiyor.
2018’de 650 adet elektrikli otobüsün teslim edildiği Avrupa’ya bakıldığında Interact Analysis bulgularına göre troleybüsler haricinde 6 ton üzeri elektrikli otobüs pazarında VDL önder konumda bulunuyor. Hollandalı firma, iç pazardaki talep artışına bağlı olarak bir önceki yıla oranla 2018’de teslimatlarını neredeyse iki katına çıkardı. 2017 yılında Eindhoven’a 43 adet elektrikli otobüs teslim eden firma 2018’de Schipol havalimanının etrafındaki güzergahlar için 100 adet otobüs teslim etti. VDL’yi az bir farkla Solaris takip etti. Her iki markanın pazar payı sırasıyla yüzde 15 ve yüzde 14 olarak gerçekleşti.
BYD, ADL ile pazar önderi
Kısa bir süre önce 50 bininci elektrikli otobüsünü üretim hattından çıkaran BYD, 2017 yılına göre 2018 yılında pazar payında önemli bir düşüş yaşadı. Ancak, buna karşın Avrupa’daki diğer bütün elektrikli otobüs üreticilerinden daha fazla yeni kente girdi. Şirketin tek başına elde ettiği yüzde 11’lik paya ADL – BYD’nin yüzde 9’luk payı da eklenirse toplamda yüzde 20’lik bir pazar payı ortaya çıkıyor. İsveç’te sıfır yayımlı otobüslere geçiş konusundaki güçlü zorlama neticesinde Volvo Buses, 2019 yılında, 2018’e göre teslimatlarını iki katına çıkarmayı umuyor. Irizar’ın 2018 yılında açılan yeni elektrohareketlilik fabrikası yıllık bin adetlik üretim sığasıyla iddialı planlara sahip.
Yeni üreticiler geliyor
Avrupa elektrikli otobüs pazarına Mercedes-Benz, MAN ve Scania gibi yeni üreticiler geliyor. Ancak en büyük rekabetin doğudan gelmesi bekleniyor. 2017 yılında 100 binden fazla elektrikli otobüsün satıldığı Çin’de siparişlerin azalacağı beklentisi nedeniyle Yutong’un Avrupa elektrikli otobüs pazarında pazar payı kazanma potansiyeli bulunuyor. Interact Analysis’in işaret ettiği gibi elektrikli otobüs pazarı Çin’de doyma noktasına yaklaştı; fakat pazarda hala kentlerarası otobüsler için yer var.
Avrupa’daki altyapıya bakıldığında tavandaki pantografla dolum + depoda dolum altyapısını seçen kentlerin sayısı azalırken sadece depoda dolumu seçenlerin sayısı artıyor. Interact Analysis araştırmacılarına göre bunun nedenlerinden biri BYD’nin 2018’de birçok kente girmesi ve Çinli üreticinin sadece depoda dolum seçeneğini sunması.
Neodyum değişkeni
Interact Analysis’in araştırmacıları, şu anda akülü elektrikli ticari taşıtlarda en çok kullanılan motor tipi olan kalıcı mıknatıs motorların en önemli elemanlarından biri olan neodyumun tedariği ile ilgili risklere odaklandılar. Dünyadaki neodyum tedariğinin yüzde 80’den fazlasını Çin gerçekleştiriyor. Bu nedenle Çin, 2011’de yaptığı gibi, neodyum tedariğini kısıtlarsa kalıcı mıknatıs motorların fiyatları ve bulunabilirlikleri olumsuz etkilenebilir. Sonuç olarak bazı firmalar, neodyum içermeyen senkron relüktans motorların kullanımını düşünüyor.
Gemicilik kuralları ve bunun elektrikli otobüs pazarına sonuçları
Interact Analysis araştırmacısı Rueben Scriven’ın işaret ettiği gibi elektrikli otobüs pazarı için önemli bir dış fırsat Birleşmiş Milletler Denizcilik Organizasyonu’nun gemi yakıtlarına sülfür sınırlaması getirmesiyle ortaya çıkabilir. Eğer birçok gemi dizel gibi daha yüksek oktanlı yakıtları kullanmayı seçerse bu küresel talebi ve dolayısıyla dizel yakıt fiyatlarını artıracak. Bu sayede de Toplam Sahiplik Maliyeti anlamında içten yanmalı motora sahip otobüslerle elektrikli otobüsler arasındaki fark azalacak.
Çok başarılı, bilgilendirici, takipteyim