Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS), bu yılın ilk çeyreğini, üyelerinin katılımıyla düzenlediği bir anket çalışmasıyla mercek altına aldı. OSS Derneği’nin 2022 Yılı 1. Çeyrek Sektörel Değerlendirme Anketi’ne göre yılın ilk çeyreğini hem satış hem ihracat hem de istihdamdaki artışlarla geride bırakan sektör, ikinci çeyrekten daha da umutlu. Çalışmada; bu yılın ilk çeyreğinde 2021’in son çeyreğine göre yurt içi satışlarda ortalama yüzde 19’a yakın artış yaşandığı belirlendi. Yılın ilk çeyreğinde geçen senenin aynı dönemine göre cirosal bazda ortalama yüzde 50’ye yakın artış oldu. Ayrıca katılımcıların 2022’nin ikinci çeyreğinde yurtiçi satışlarda ortalama yüzde 12 oranında artış beklediği ortaya çıktı. Üyeler ayrıca bu yılın ikinci çeyreğinde geçen senenin aynı dönemine göre yurtiçi satışlarda ortalama yüzde 43 oranında artış öngördüklerini açıkladı. Çalışmada tahsilat süreçleri de ele alındı. Katılımcıların yüzde 70 gibi büyük bir çoğunluğu, geçen yılın son çeyreğine göre bu senenin ilk çeyreğinde tahsilat süreçlerinde herhangi bir değişiklik yaşanmadığını belirtti. Bu durumun sektörde oturmuş bir tahsilat politikasından kaynaklandığı gözlemlendi.
İstihdam geçen yılın aynı dönemine göre arttı
Ankette sektördeki istihdam konusu da mercek altına alındı. Katılımcıların yarısı istihdamının arttığını söylerken, “değişiklik yok” yanıtını verenlerin oranı yaklaşık yüzde 44, “azaldı” diyenlerin oranı ise yüzde 6 oldu. İstihdamında artış yaşanan üyelerin yarısından fazlasını üretici üyeler oluşturdu. Geçen senenin aynı dönemi ile karşılaştırıldığında da sektördeki istihdamın yükselişe geçtiği ortaya çıktı. 2021’in ilk çeyreğinde katılımcıların yüzde 44’e yakını istihdamlarında artış olduğunu açıklamıştı.
Tedarik problemleri yine ilk sırada yer aldı
Sektörde bu yılın ilk çeyreğinde yaşanan sorunların başında tedarik problemleri ile döviz kurlarındaki hareketlilik yer aldı. Maliyetlerdeki artış konusu da dikkat çeken başlıklara girdi. Bu kapsamda katılımcıların yüzde 86’ya yakını yaşadıkları öncelikli sorunu “tedarik problemleri”, yüzde 70’i “döviz kuru / kur artışı” olarak tanımladı. Üyelerin yüzde 69’a yakını bu soruya “kargo maliyet & teslimat problemleri”, yüzde 48’i “gümrüklerde yaşanan problemler”, yüzde 36’ya yakını “nakit akışında yaşanan problemler”, yüzde 23’ü “iş ve ciro kaybı”, yüzde 9’u “pandemi sebepli çalışan motivasyon kaybı” ve yüzde 6’sı da “diğer” yanıtını verdi.
Üreticilerin yatırım planları yükselişe geçti
Ankette sektörün yatırım planları da incelendi. Bu yılın ikinci çeyreğinde yatırım planlayan üyelerin oranı yüzde 45’i buldu. Özellikle üretici üyelerin yatırım planlarında bir önceki döneme göre artış yaşandığı gözlemlendi. Bir önceki ankette üretici üyelerin yüzde 45’e yakını yatırım planlarken, bu oran son ankette yüzde 60’a yükseldi. Dağıtıcı üyelerde ise yüzde 34 olan bu oran, yine son ankette yaklaşık yüzde 36’ya çıktı.
İşletme giderlerinde en çok artan üç kalem…
Katılımcılardan ilk kez, son bir yılda işletme giderleri içerisinde en çok artan üç kalemi sıralamaları istendi. Bu kapsamda üyelerin “yakıt – nakliye” başta olmak üzere, “personel”, “ambalaj” ve “enerji (elektrik-doğalgaz)” giderlerinde artış yaşadığı belirlendi. Katılımcıların yüzde 81’i “yakıt – nakliye”, yüzde 64’ü “personel”, yüzde 62’si “ambalaj”, yüzde 62’si enerji “(elektrik-doğalgaz)”, yaklaşık yüzde 44’ü “kargo”, yüzde 23’ü “kira” ve yüzde 19’a yakını da “finansman” yanıtını verdi. Üyelere “Son bir yılda üye firmaların işletme giderlerinin tüm giderler içerisindeki değişim oranı” da soruldu. Yüzde 72 gibi büyük bir çoğunluk, yüzde 5 oranında artış yaşandığını söyledi.
Üreticilerin yılın ilk çeyreğindeki kapasite kullanım oranı ortalaması ise yüzde 81 oldu. Geçen yıl bu oran yüzde 85’ti. Yılın ilk çeyreğinde üyelerin üretimi geçen senenin son çeyreğine göre yüzde 13, geçen senenin ilk çeyreğine göre de yüzde 19’a yakın arttı. Ayrıca yılın ilk çeyreğinde üyelerin ihracatı geçen senenin son çeyreğine göre yüzde 11, geçen senenin ilk çeyreğine göre de yüzde 18’e yakın artış gösterdi.
“Üretim tarafında ihracat merkezli çok büyük bir genişleme var”
Anket sonuçlarını değerlendiren OSS Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Sekreteri Ali Özçete, “Üretim tarafında özellikle ihracat merkezli çok büyük bir genişleme var. Ama özellikle yakıt fiyatlarındaki artıştan kaynaklı iç pazar tüketiminde de ciddi anlamda düşüş var. Şu anda İstanbul trafiğindeki yoğunluğun yüzde 60’lara düşmesi otomotiv dağıtımı sektörünü ne yazık ki olumsuz etkiliyor.” diye konuştu.
“Sektör paydaşları tüm zorluklara karşın yatırıma devam ediyor”
Sektörde istihdam alanında bir artış yaşandığını vurgulayan Özçete, “Bunun en önemli sebebi yıllardır İstanbul’a yoğunlaşmış olan dağıtıcıların, son üç senedir ülke geneline yayılmaya başlaması. Yakıt fiyatlarındaki, kargo maliyetlerindeki artış ve pandemi süresince kargoların teslim edilememesinden kaynaklanan sıkıntılar süreci tetikledi ve Türkiye genelinde homojen bir şubeleşme yapısına gidildi. Sektör paydaşları tüm zorluklara karşın Türkiye genelinde yatırıma devam ediyor.” açıklamasını yaptı.
İç pazarda ürün bulma noktasında yaşanan sıkıntılar…
“İhracat merkezli büyüme, üretim kapasitesindeki doluluk üreticileri ihracata yönlendiriyor, bu durum da beraberinde düşen iş potansiyeline karşın ürün bulunabilirliğinde sıkıntılar oluşturuyor. Bu tür sıkıntılar devam edecek gibi duruyor.” ifadelerini kullanan Özçete, “Dolaysıyla üretim tarafında pozitif bir ambiyans var. Özellikle Çin’deki konteyner krizi, üretim krizi Türkiye’ye pozitif yansıdı. Ama üreticilerin ihracata yoğunlaşmasının iç pazarda ürün bulma noktasında sıkıntılara sebebiyet verdiği gözlemleniyor. Sektördeki firmalar ikinci çeyrekte ciroda artış bekliyor. Bu, enflasyonun üzerinde bir artış beklentisi… Sektör, mevsim normallerinden dolayı da ikinci çeyrekten daha umutlu.” diye konuştu.